| Welke artsen zijn betrokken bij het diagnostisch proces van een mammacarcinoom? | - huisarts, deze doet het specifiek lichamelijk onderzoek en voelt aan de borst
- radioloog, deze doet aanvullende diagnostiek door middel van mammografie en echografie
- patholoog, deze doet ook aanvullende diagnostiek door middel van een cytologische punctie/dikkenaaldbiopsie
- deze aanvullende diagnostiek wordt 'triple diagnostiek' genoemd
- chirurg, deze kan een biopt nemen
- oncoloog |
| Welke soort "foto's" kan een radioloog allemaal maken? | - Röntgenfoto
- Echografie/ultrasound
- CT-scan
- MRI-scan |
| Hoe werkt een röntgenfoto? | - röntgenstraling gaat door de patiënt heen
- het geeft een goed beeld van botten, maar niet van weke delen
- wordt bij voorkeur in twee richtingen loodrecht op elkaar gemaakt om de ruimtelijkheid van de structuur te bepalen en het probleem van overprojecties (schaduwbeeld) te bestrijden
- (gering) risico door ioniserende straling
- vier verschillende densiteiten: wit = bot/metaal/contrastvloeistof; zwart = lucht; donkergrijs = vet; lichtgrijs = weke delen (spier/lever) |
| Hoe werkt een echografie/ultrasound? | - Geluidsgolven die door bepaalde weefsels meer of minder worden teruggekaatst
- Geluidsgolven met hoge frequentie, voor mensen niet hoorbaar (20 kHz en 800 MHz)
- Veel gebruikt in verloskunde en cardiologie
- Vaak bij onderzoeken van lever, schildklier, mamma en bijvoorbeeld vergrote klieren
- Niet pijnlijk, niet ioniserende straling, makkelijk onderzoek
- Niet goed reproduceerbaar onderzoek vanwege continu beweging
- voordeel: geen ioniserende straling
- nadeel: afhankelijk van degene die onderzoek uitvoert, plaatjes moeilijk te reproduceren |
| Hoe werkt een CT-scan? | - Röntgenbuis draait om de patiënt
- Met behulp van computer reconstructie wordt een dwarsdoorsnede gemaakt |
| Hoe werkt een MRI-scan? | - Met een magneet wordt het magnetisch veld van waterstofkernen gericht
- Met behulp van een radiogolf worden de kernen ‘aangeslagen’
- Bij het terugvallen naar de grondtoestand wordt een signaal uitgezonden
- Met behulp van een computerberekening wordt vastgesteld hoeveel waterstofkernen ergens zitten
- Hier wordt een plaatje van gemaakt
- Nadeel MRI maakt heel veel geluid, vandaar oordoppen of koptelefoon met muziek
- MRI is heel gevoelig voor skeletafwijkingen (kniegewricht) en hersenmetastasen |
| Wat is een botscan/botscintigrafie? | Tc-HDP, activiteit osteoblasten (technetium met fosfaat ingespoten) (nucleaire geneeskunde)
Indicaties:
- Screening botmetastasen, pijnklachten
- Metabool, bijvoorbeeld hypercalciaemie
- M. Paget, osteoid osteoom
- Fractuur, degeneratieve aandoeningen
- Osteomyelitis, loslating prothese (3F)
Bij oudere mensen is slijtage zichtbaar, hier zie je meer verkleuring |
| Wat is het verschil tussen röntgenstraling en radioactieve straling? | - Radiologie: meestal anatomische afbeelding, apparaat zendt bepaalde straling uit
- Nucleaire geneeskunde: afbeelding functie van orgaan, orgaan straalt uit na toediening isotoop zoals technetium en daarvan wordt een afbeelding gemaakt
- Laatste tijd steeds meet PET/CT
- Isotopen: atomen van hetzelfde chemische element dus met hetzelfde aantal protonen waarin het aantal neutronen verschilt |
| Waaruit ontstaat kanker? | - Het ontstaat uit 1 cel en ontwikkelt zich tot een massa van grammen tumorweefsel
- Ergens dan krijgt de patiënt symptomen, bezoekt hij/zij een arts en wordt de diagnose gesteld
- Tumor niet eerder symptomatisch dan bij een massa van 1 gram (een omvang van 1 cm3)
- Een dergelijke tumor bevat 109 cellen en bevindt zich dan, op driekwart van de tijd tussen het ontstaan (1 cel) en de dood (1012 cellen)
- Een tijdpad van meer dan 5 jaar
- Bij meer dan 40% van de patiënten genezing met locoregionale behandeling mogelijk is
- Dit betekent dat in een aantal patiënten een klinische manifeste tumor nog niet gemetastaseerd is |
| Wat is van groot belang bij het diagnosticeren van kanker? | - Goede algemene anamnese
- Een compleet lichamelijk onderzoek
- Kennis van (herkennen van) symptomen
- Vragen naar gewoonten, familie, sociale omstandigheden
- Beroep
- Noxen
- En een aanvullend onderzoek |
| Welke bevolkingsonderzoeken zijn er? | - Mammacarcinoom (vrouwen vanaf 50 jaar, elke 2 jaar)
- Cervixcarcinoom (vrouwen vanaf 30 jaar, elke 5 jaar)
- Darmcarcinoom (vrouwen en mannen vanaf 55 jaar, elke 2 jaar)
- Prostaat geen bevolkingsonderzoek |
| Welke differentiaaldiagnose zijn er van mammacarcinoom? | benigne:
- mastopathie
- cyste
- fibroadenoom
maligne:
- carcinoom |
| Wat is belangrijk bij de anamnese van mammacarcinoom? | - Leeftijd vrouw, menstruatie/overgang
- Pijnlijk/niet pijnlijk
- Duur klachten
- Uitvloed tepel (helder/bloed)
Risicofactoren:
- Familieanamnese
- Eerder carcinoom borst/ander carcinoom
- Anderen |
| Wat is belangrijk bij het lichamelijk onderzoek bij mammacarcinoom? | Inspectie:
- Huid
- Tepelintrekking
- Verschil borst (links/rechts)
Palpatie:
- Glad
- Elastisch
- Los van onderlaag
- Lymfeklieren |
| Welke beeldvormende onderzoeken kun je doen bij mammacarcinoom? | - Echografie
- Mammografie
- CT-Scan
- MRI-scan
pathologisch onderzoek:
- punctie (biopsie)
aanvullende diagnostiek:
- sentinel node/poortwachter |
| Wat is radioactieve straling? | - Radioactiviteit: (in)stabiele kernen
- Radioactiviteit wordt uitgedrukt in becquerel (Bq). Als er van een stof, 1 atoom per seconde vervalt (desintegreert) is die stof een radioactieve bron (stralingsbron) met een sterkte van 1 becquerel
- Halfwaardetijd, elke stof heeft een vaste halfwaardetijd (van een paar uur tot jaren) |
| Wat is halfwaardetijd bij radioactieve straling? | - Tijd die nodig is om de helft van de radioactieve stof te laten vervallen
- Tijd waarna van een oorspronkelijke hoeveelheid stof nog precies de helft over is
In nucleaire geneeskunde:
- Korte halveringstijd
- Technetium = 6 uur
- Radon = 3,8 dagen
- Jodium = 8 dagen
- Cesium = 9,7 dagen
- Cesium-134 = 2 jaar
- Kobalt = 5,3 jaar |
| Wat kunnen bijwerkingen zijn van radioactieve straling? | - In korte tijd veel straling -> deterministische effecten -> orgaanfalen, bijvoorbeeld haaruitval, tekort aan witte bloedcellen of afsterven van maagdarmslijmvlies
- In langere tijd weinig straling -> stochastische effecten -> DNA-schade -> kanker of aangeboren afwijkingen |
| Wat is sievert? | - De sievert (Sv) = de equivalente dosis ioniserende straling waaraan een mens in een bepaalde periode is blootgesteld, en is gelijk aan 1 J/kg
- De natuurlijke achtergrondstraling = 2,5 miliSv/jaar
- In Fukushima Japan in 2011 400miliSv/uur
- Toegestaan 2 keer CT-scan per jaar per persoon in verband met de straling
- Achtergrondstraling 2,5 miliSv per jaar
- Vlucht USA/skivakantie 0,04 miliSv
- Thoraxfoto 0,04 miliSv
- Longperfusiescintigrafie 1,1 miliSv
- Schildklierscintigrafie 4,4 miliSv
- PET-scan 6 miliSv
- CT-thorax 5,5 miliSv
- CT-abdomen 11 miliSv
- Coronairangiografie 6,9 miliSc |
| Wat is het verschil tussen natuurlijke en kunstmatige radioactieve stoffen | - Natuurlijke radioactieve stoffen hebben of een heel lange halfwaardetijd of worden constant aangemaakt, bijvoorbeeld 235U (uranium) of 40K (potassium)
- Kunstmatige radioactieve stoffen komen van nature niet voor en worden gemaakt in bijvoorbeeld een reactor( in Nederland in Petten), bijvoorbeeld 99mTc (technetium) |
| Wat is Technetium-99? | - Een radioactieve isotoop van technetium
- Een metastabiel nucleair isomeer van technetium-99
- Komt slechts sporadisch voor op aarde
- In de nucleaire geneeskunde als radioactieve tracer in het lichaam (volgen via een gammacamera)
- Het voldoende energetische gammastraling uitzendt
- De korte halfwaardetijd van ongeveer 6 uur |
| Wat is radiologie? | - De radiologische diagnostiek, ook wel ‘diagnostic imaging’ genoemd, is het vakgebied dat zich richt op al die diagnostische activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van afbeeldingstechnieken
- Vroeger alleen röntgenstraling gebruikt, maar tegenwoordig in toenemende mate ook ultrageluid en magnetische resonantie |
| Wat is de techniek van nucleaire geneeskunde? | - Hotlab/farmacon (die specifiek is voor een orgaan) + radioactieve stof (meestal 99mTc) = radiofarmacon
- Bijvoorbeeld Tc-HDP (botscan), Tc-MAA (longperfusie), Tc-DMSA (nier), Tc (MIBI (hart), etc.
- Meest gebruikt 99mTc, halfwaardetijd 6 uur
- Laatste tijd forse toename gebruik 18FDG (radioactieve suiker/glucose)
- Radioactieve stof toedienen met behulp van intra-veneuze injectie of capsule
- Labelen leuko’s/ery’s (leukocyten) |
| Wat is de BI-RADS classificatie? | - 0: incomplete
- 1: negative
- 2: benign finding(s)
- 3: probably benign
- 4: suspicious abnormality
- 5: Highly suggestive of malignancy
- 6: known biopsy – proven malignancy |
| Wat is sentinel node scintigrafie? | - Met behulp van Tc-nanocolloid rondom tumor, afgevoerd door lymfebaan
- Op OK ook patent-blue toedienen
- Op OK met behulp van gamma-probe zoeken
Indicaties:
- Mamma < 3cm zonder verdenking lymfekliermeta’s, voor lymfekliertoilet (Poortwachter wordt altijd weggehaald, dan onderzoek, is het negatief dan wordt nog extra bestraald of lymfkliertoilet)
- Voor neo-adjuvant chemotherapie |
| Hoe verloopt de diagnostiek bij gemetastaseerd mammacarcinoom? | - Echo: levermetastasen
- CT-scan: lever/longmetastasen
- Botscan: botmetastasen
- MRI: uitbreiding eventuele botmetastasen
- EF bepaling (hartfunctie bepaling): van belang bij sommige therapieën |
| Wat is een PET scan? | - Positron Emissie Tomografie
- De nieuwste nucleaire beeldvormende techniek
- Intra-veneus glucose met radioactieve fluor-18 isotoop (dit radiofarmacon heet F-18 FDG)
- Dit isotoop vervalt naar een stabielere toestand, waarbij het een positron uitzendt
- Positron en elektron zijn elkaars antideeltje (even grote massa, maar tegengestelde lading)
- Het positron botst in het lichaam van de patiënt vroeg of laat tegen een elektron
- Als twee antideeltjes botsen kan annihileren (= vernietiging na samengaan) plaatsvinden
- Met behulp van 18F-fluordeoxyglucose (FDG) opgenomen in tumoren en ontstekingen |
| Wat zijn de indicaties van een PET scan? | - Stadiering NSCLC voor mediastinoscopie
- Stadiering lymfoom/melanoom/hoofd-hals carcinoom
- Unkown primary
- Verdenking recidief bij stijgende tumormarkers
- Controle therapie bij lymfomen |
| Wat zijn de voordelen van een PET/CT scan samen? | - Lokalisatie PET-afwijkingen preciezer
- Activiteit van CT-afwijkingen
- Minder fout-positieve PET-afwijkingen |
